Etnografia rrajcare

 Etnografia rrajcare-ALI COKA

Para viteve `90 ne Rrajce ka patur nje muze ku qe ne hyrjen kryesore dukej se te pershendeste nje burre me veshjet popullore te Rrajces dhe nje nuse me kesulen,te mbushur me shahina e rupa te argjendte, xhybeja e qendisur me te,kjo nga mjeshtera popullore vendase,kemisha e holle pala-pala ebardhe si debora,rrypi me xhixha qe vendosej mbi skuten e bardhe; nuset dhe te zeze; plakat,jeleku me sumbulla me tre -kater rrjeshta sumbulla sic I quanin vendasit keto me ngjyra te ndryshme. Dhe anesoret te paisura me fije Argjendi.

Jeleku me pare,dhe raftet qe mberthehen poshte gjoksit qe gjate kercimit ne valle na japin tinguj me ritmin e saje.Xhoka e perpunuar me shajak qe prodhohej nga vendasit.Qesikja me sfond te bardhe ne mes dhe fije ngjyre vishnje te leshuar poshte.Peshtemalli,vendosej ne nje krah te mesit anash dhe poshte xhybes.
Jo pak ne sy biejn corapet e leshit te grave te cilat punnohen me shtize nga vendasit para nngjyrosjes se fijeve te leshit te tjerre me kujdes nga gra te moshuara me furken e pergatitur enkas per per te dhe boshtin e gedhendur prej druri ahu ose bredhi. Nje element tjeter jane dhe opingat prej lekure lope te rregjur paraprakisht me kripe. Keto thureshin nga vete grate vendase me rripa te holle e beheshin rretera.,keshtu quheshin.Pra sic shihet kostumi rrajcar kerkon nje staf te tere zanatcijsh per tu pergatitur .
Kjo tregon se artizanati ne Rrajce (Kostrican)sic quhej ne kohen e qyteterimit ilir ka qene I zhvilluar.
Mandej nuk mund te quhej katund nje zone po nuk kishte mullirin,kovachanen,dhe nje tregetar qe me rrte e dergonte mallra jashte tij.
Por Rrajca shquhej dhe per kuvendin e burrave ku e dhe sot quhet nje vend ne Rrace –sutaj kuvend ku mlidheshin burrat dhe djegnin merite sic e pershkruan mesuesi ishquar I kesaj zone Sami Bogdani
KUVEND
Kuqi mjeti nje avjon,
Guri I Sutes si elike, 
Porsi callme qe veteton, 
Kuvend qe djeg merite.

Here-here,nga ana e anes,
Vinin shpesh, aty, per mend.
Dhe, kur ktheheshin prane vatres,Plot me fuqi ,gaz e shend
Eshte shume interesant konceptimi I futjes ne Europe nga mesuesi Sami Bogdani ne Librin “ Valet e Lingajces’’ ,lume qe pershkruan tere Rrajcen ne menyre gjarperuese.
DO TE VI ,EUROPE
Heret apo vone,
Shpejt apo ngadale;
Do te vi Europe, 
Si ylber me vale 
Ketu e ka fjalen per vallen e RRajces qe e krahason ‘’si ylber me vale ‘’ ecila eshte shfaqur ne shume vende te Europes bile edhe autori I librit ka marre pjese qe femije ne kete valle.
Do te vi me qerre,
Porsi mbretereshe 
Dote vi pa sherre 

Porsi nje hyjneshe.
E bukura e dheut kam qene dhe jam,
Porsi nje bije beu, flori e gjerdan.
Si thelleze mali, 
si blbil behari; 
si kalores deti;
porsi bije mbreti. 



Ky eshte koncepti I futjes ne Europe I vendlides se poetit te kesaj zone tek cikli “Vendlindja’’
Merrme ne gji ,moj Evrope
Merrme,moj se jam flori,
Edhe nder gjak,balte ,e lote
Mbetem serish nje bukuri